Dotychczas na wynalazki Grupy Adamed udzielono w różnych krajach i regionach 151 patentów, z czego 47 dotyczy rozwiązań wykorzystywanych w działalności generycznej, natomiast 104 zastrzegają nowe molekuły o potencjale medycznym, nowatorskie produkty, włączając nowe cząsteczki biologiczne lub technologie oraz ich zastosowania. Aktualnie toczą się postępowania o udzielenie patentów dla 30 wynalazków, które Adamed zgłosił do ochrony w ciągu ostatnich czterech lat – pisze Anna Szymańska w rozmowie z Maciejem Adamowiczem, prezesem Adamed Pharma SA dla „Kwartalnika” Urzędu Patentowego RP.




ANNA SZYMAŃSKA
    Panie prezesie, Adamed jako pierwsza z polskich firm farmaceutycznych ponad 20 lat temu zapoczątkował poszukiwania innowacyjnych leków, koncentrując je na onkologii? Z czego wynikał ten wybór?

MACIEJ ADAMOWICZ
    Obszar badawczo-rozwojowy sukcesywnie rozwijamy w naszej firmie od początku jej istnienia. Jako pierwsi zainicjowaliśmy utworzenie konsorcjum naukowo-przemysłowego. Byliśmy też pionierem w kraju, gdy w 2001 roku rozpoczęliśmy prace badawcze nad innowacyjnymi lekami, właściwie równolegle z implementacją w laboratoriach Grupy Adamed współczesnych metod biologii molekularnej oraz biotechnologii.
    Wybory obszarów terapeutycznych zawsze są konsekwencją potrzeb w medycynie, a misją Grupy Adamed jest odpowiadanie na jej kluczowe wyzwania. Dziś koncentrujemy się na onkologii, ponieważ jeszcze przez długie lata to będzie obszar, w którym problemem będą skuteczne terapie. Obecnie prowadzimy też badania w ramach poszukiwania nowoczesnych terapii w obszarze neuropsychiatrii. W realiach starzejących się społeczeństw, stresu związanego z wysokim tempem życia, tutaj również pozostaje wiele do zrobienia.

Co udało się już osiągnąć?
    Jeszcze 3 lata temu pracowaliśmy w dwóch innowacyjnych projektach. Weryfikowaliśmy hipotezy, projektowaliśmy nowe cząsteczki, formowaliśmy zespół. Projekty te nie wychodziły z laboratorium. To była faza badawcza. Dziś mamy 3 projekty w fazie rozwojowej, które opuściły laboratoria. Wytypowaliśmy tzw. molekuły wiodące czyli realnych kandydatów na leki. Do laboratoriów weszły na ich miejsce nowe przedsięwzięcia.
    Ważne jest jednak również to, obok mierzalnych postępów i osiągania kolejnych „kamieni milowych” w rozwoju nowych terapii, że pozytywnie przyczyniamy się do integracji środowiska innowacji w szerszym, branżowym sensie.
    Udowadniamy, jak ważna jest współpraca na linii nauka-biznes i kształtujemy jej zasady w skali krajowej. Dzięki realizowanym przez Grupę Adamed projektom, na uczelniach powstają spin offy, które później przeradzają się w firmy świadczące profesjonalne usługi. Wspieramy rodzimą, młodą branżę biotechnologiczną.
    Badania prowadzone w Grupie Adamed lub we współpracy z instytucjami naukowymi zaowocowały opracowaniem 71 wynalazków mających zastosowanie zarówno w rozwoju leków generycznych, jak i kandydatów na leki w zakresie nowych terapii. Wynalazki opracowane w Grupie Adamed dotyczą syntezy i oczyszczania substancji aktywnych, kompozycji farmaceutycznych, kompozycji kosmetycznych i suplementów diety, środków dietetycznych specjalnego przeznaczenia medycznego, ekstraktów pochodzenia naturalnego oraz biotechnologii z zakresu nowych cząsteczek biologicznych, takich jak białka fuzyjne i koniugaty białek z małymi cząsteczkami.
    W zależności od potrzeb komercjalizacyjnych, nasze wynalazki chronimy patentami na wybranych terytoriach. Dotychczas na wynalazki Grupy Adamed udzielono w różnych krajach i regionach 151 patentów – z czego 47 dotyczy rozwiązań wykorzystywanych w działalności generycznej, natomiast 104 zastrzegają nowe molekuły o potencjale medycznym, nowatorskie produkty, włączając nowe cząsteczki biologiczne lub technologie oraz ich zastosowania.
    Przed nami szansa na wzmocnienie naszych zasobów posiadanych praw ochronnych, w tym patentów – aktualnie toczą się postępowania o udzielenie patentów dla 30 wynalazków, które zgłosiliśmy do ochrony w ciągu ostatnich czterech lat. Naszym priorytetem jest więc też własność intelektualna firmy, chroniona licznymi patentami i znakami towarowymi.
    Dziś nasze portfolio patentowe, to „zrównoważona mieszanka”, zapewniająca naszą bezpieczną pozycję w sektorze leków odtwórczych i pewny rozwój projektów innowacyjnych

Wiadomo, że „wróg” jest nieubłagany i wciąż zbiera swe śmiertelne żniwa. Trudno daje się okiełznać lekom i stosowanym terapiom. Jaką nadzieję niosą ze sobą trwające badania i inne efekty działalności Grupy Adamed na leczenie czy powstrzymywanie rozwoju różnych chorób, wywoływanych przez nowotwory?
    Musimy sobie najpierw odpowiedzieć na pytanie: czym jest nowotwór? Bardzo upraszczając teorię: jest to populacja komórek naszego organizmu, która na skutek pewnego błędu, mutacji, ulega niekontrolowanym, bardzo intensywnym podziałom w porównaniu z komórkami zdrowymi. Są to naturalne procesy. Każdego dnia powstają w naszym ciele takie quasi-nowotwory, które nasz organizm potrafi zidentyfikować i zwalczyć. Te, którym w wyniku np. pewnych zaburzeń organizmu udaje się przetrwać, niejako go oszukują, wygrywając konkurencję ze zdrowymi komórkami. Dążymy do poznania tych mechanizmów.

Jak wyposażone jest zaplecze techniczno-badawcze firmy?
    W zeszłym roku otworzyliśmy własne Centrum Badawczo-Rozwojowe, jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie.
    Mamy nowoczesne laboratoria syntezy organicznej, analityczne, preformulacji, formulacji, biotechnologii, biochemii i biofizyki białek, biologii komórki oraz pracownię bioinformatyczną. Kluczowe są jednak doświadczenie i kompetencje zespołu.
    W Grupie Adamed wierzymy, że najważniejsi w drodze do innowacji są ludzie. To oni projektują badania, które dopiero później trafiają do laboratoriów. Nieoceniona jest także rola przedstawicieli medycznych, dzięki którym możemy być blisko procesu leczenia, lepiej go zrozumieć i poznać potrzeby – nie tylko w zakresie powstawania nowych terapii, ale również konieczności udoskonalania tych już istniejących.

Dlaczego własne laboratoria są tak ważne w procesie poszukiwania i opracowywania nowych leków?
    To co proste i niewymagające zostało już dawno opracowane i osiągnięte. Niekiedy samo zgłębienie tzw. interfejsu oddziaływań z celem molekularnym wymaga olbrzymich kosztów, nowoczesnej aparatury, nakładów czasu i pracy. A to przecież dopiero początek wieloletniej drogi rozwoju nowego leku.

Z jakimi ośrodkami w Polsce i zagranicą Adamed współpracuje? Jakie są efekty tej współpracy?
    Adamed był pionierem, gdy w 2005 roku inicjował utworzenie wraz z Uniwersytetem Jagiellońskim jednego z pierwszych w Polsce konsorcjów naukowo-przemysłowych. Obecnie każdego dnia ponad 150 naukowców z czołowych polskich ośrodków akademickich współpracuje z Grupą Adamed, poszukując skutecznych terapii.

Wiadomo, że powstanie leku tzw. nowej generacji wymaga lat pracy – badań, następnie testowania na różnych grupach pacjentów, zanim znajdzie się „w obiegu leczniczym”, potwierdzi swoją skuteczność, przydatność, dystansując dotąd stosowane leki. Co jest takim, można powiedzieć spektakularnym osiągnięciem Adamedu w tych ponad 30 latach waszej działalności?
    Pierwszym i zarazem najbardziej spektakularnym osiągnięciem Adamedu było opatentowanie nowej, lepszej drogi syntezy amlodypiny i wprowadzenie nowego odpowiednika z wartością dodaną do produktu istniejącego już na rynku, uzyskując tym istotną przewagę konkurencyjną. Dzięki temu umożliwiliśmy dostęp do tej nowoczesnej terapii wielu pacjentom – z 75 tys. do ponad 1,5 mln.
    Innym przykładem było opracowanie progesteronu dopochwowego, który przeciwdziała przedwczesnym porodom. Była to innowacja na skalę światową. Ważna dla ogromnej liczby pacjentów stała się również olanzapina stosowana przy leczeniu choroby dwubiegunowej afektywnej oraz schizofrenii. Jako pierwsi wprowadziliśmy na polski rynek furaginę bez recepty i jako pierwsi w Europie sildenafil bez recepty pod postacią leku MaxOn Active.

Wiem, że Grupa Adamed współpracuje też z Akceleratorem MIT Enterprise Poland. Czym jest przyjęta w tym programie Ścieżka Zdrowia, gdzie jesteście mentorem 5 startupów, oferując im wsparcie. Czego ono będzie dotyczyć, mentoringu? Co to są za startupy?
    To nasz trzeci rok współpracy z MITEP. Startupy, których jesteśmy mentorem w tej edycji, pracują nad bardzo zróżnicowanymi technologiami w różnych dziedzinach z branży medycznej – od lepszej diagnostyki raka, poprzez wykorzystanie sztucznej inteligencji w diagnostyce obrazowej, po implanty leczące guzy mózgów. Zespół mentorów i zakres wsparcia każdorazowo dobieramy do potrzeb konkretnego startupu.
    W ścieżce „Zdrowie” mentoring dotyczy czegoś, co nazywamy „rzemiosłem farmaceutycznym” – dziedziny, która nie jest wykładana na uczelniach czy szeroko opisywana w podręcznikach. Składa się na nią unikalna suma doświadczeń i ekspertyz, zgromadzona przez naszych ekspertów w trakcie prowadzenia dziesiątków projektów. To baza dla świadomego prowadzenia projektu, pozwalająca nie tylko uzyskać interesujące wyniki badań, ale także dopuszczenie produktu do obrotu.

Adamed także kolejny rok z rzędu, partneruje Warszawskiemu Akceleratorowi Technologicznemu – czwartej edycji programu Waw.AC., wspierając naukowców, biorących udział w tym przedsięwzięciu. Czego Adamed się spodziewa po tej współpracy – zarówno ze startupami, jak i programem Waw.AC?
    Startupy to suma talentu i determinacji w rozwijaniu i wdrażaniu na rynek własnych idei. Spodziewamy się po nich nowego, innowacyjnego podejścia do rozwiązywania istotnych problemów w obszarze medycyny i life science. Swoistej świeżości, braku skażenia podejściem „nie da się”.
    W programie Waw.AC widzimy możliwość dostarczenia wiedzy i narzędzi, które pomogą startupom w sposób bardziej przygotowany i świadomy prowadzić swój biznes. W trakcie programu zespoły po raz pierwszy słyszą o pojęciach, takich jak segmentacja rynku, cykl sprzedażowy czy koszt pozyskania klienta. Program to także interfejs, poprzez który zespoły mogą nawiązywać współpracę z doświadczonym korpusem mentorskim przy nim skupionym oraz firmami partnerskimi, takimi jak Grupa Adamed.

Trzeba powiedzieć, że Adamed jest nie tylko otwarty na innowacyjne środowiska, ich faktyczną i potencjalną kreatywność, ale i pod innym względem jest firmą wyjątkową. W roku ub. otrzymaliście statuetkę „Kampania Społeczna Roku”. W swoim „społecznościowym portfolio” macie już tak znane projekty, jak ADAMED SmartUP – wybierając co roku 10 najzdolniejszych uczniów z całej Polski, organizujecie innowacyjne obozy naukowe, zapraszacie w swoje progi młodych pasjonatów do Centrum Badawczo-Rozwojowego Adamedu, organizujecie nawet konkurs „Adamed dla Seniora”, współpracujecie z uczelniami wyższymi. Brzmi imponująco...
    Wartość Grupy Adamed, to nie tylko finansowy bilans przychodów, kosztów i inwestycji, który łatwo wyrazić w cyfrach i tabelkach. Naszą wartość i reputację tworzy również odpowiedzialność, którą kierujemy się wobec społeczeństwa, współpracowników, otoczenia rynkowego oraz środowiska naturalnego. Dla każdej z tych grup interesariuszy stworzyliśmy zaawansowane i dostosowane do ich potrzeb programy, które składają się na strategię społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) Grupy Adamed. Ciągle poszukujemy nowych, niestandardowych rozwiązań, które podkreślą wartości i wyjątkowość naszej organizacji. Jesteśmy gotowi do podejmowania wyzwań oraz inicjujemy współpracę wychodzącą poza ramy własnego obszaru działania.

Czy Pana zdaniem to wasze szerokie otwarcie na młodych naukowców, wspieranie startupów, aktywność w docieraniu różnymi sposobami do twórczych młodych naukowców, jest w przypadku firm farmaceutycznych skutecznym sposobem zarówno na budowanie pozycji firmy na rynku, jak i – a może przede wszystkim – na tworzenie leków innowacyjnych, niosących pomoc, gdy tracimy nadzieję na zdrowe życie, na wyleczenie z „nieuleczalnego”?
    Młodzi są przyszłością polskiej innowacji oraz rozwoju całej polskiej gospodarki. Niestety, jak wynika z badań przeprowadzonych na zlecenie Fundacji Grupy Adamed, młodzież w wieku 15–19 lat, interesująca się głównie naukami ścisłymi i przyrodniczymi, to wąska grupa. Jeszcze skromniejsza pogłębia swoją wiedzę z tego zakresu czy rozwija swoje umiejętności. Część z nich ma potencjał, by w przyszłości zostać wybitnymi naukowcami, jednak z każdym okresem edukacji ta grupa maleje.
    Dlatego zainicjowaliśmy program ADAMED SmartUP, który ma na celu popularyzację nauk ścisłych i przyrodniczych oraz wsparcie szczególnie uzdolnionej młodzieży. W jego trzech edycjach wzięło udział już blisko 16 tys. nastolatków. Czwarta edycja właśnie rusza.

Proszę powiedzieć, kiedy rozpoczynał Pan „przygodę” z własną firmą farmaceutyczną, co budziło wówczas największy niepokój? A jak Pan patrzy na to dziś, z perspektywy już firmy mocno osadzonej na rynku farmaceutycznym, z silną i wciąż rosnącą pozycją, co wtedy było największym problemem, a co jest nim dziś?
    Myślę, że największym wyzwaniem, z którym zderzamy się każdego dnia jest budowanie stabilnej firmy z silnym portfolio, o zasięgu międzynarodowym. Obecnie zaś najważniejszym zagrożeniem jest nieprzewidywalne, ciągle zmieniające się otoczenie prawne.

Rozmawiała Anna Szymańska / UPRP

Grupa Adamed polska firma farmaceutyczno-biotechnologiczna, która powstała na bazie polskiej myśli naukowej i własnych patentów. Jest producentem ponad 250 produktów nowej generacji, oferowanych zarówno polskim, jak i zagranicznym pacjentom z ponad 60 krajów świata. Posiada swoje przedstawicielstwa: w Rosji, Hiszpanii, Kazachstanie, Czechach, Uzbekistanie, na Słowacji i Ukrainie. Obecnie zatrudnia ponad 1700 osób. Od ponad 16 lat firma prowadzi własną innowacyjną działalność badawczo-rozwojową. Tworzy konsorcja naukowo-przemysłowe z wiodącymi uniwersytetami oraz instytutami naukowymi w kraju i za granicą. Własność intelektualna firmy chroniona jest licznymi patentami.